रामायणम्/अरण्यकाण्डम्/सर्गः २९

श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अरण्यकाण्डे एकोनत्रिंशः सर्गः ॥३-२९॥

खरम् तु विरथम् रामो गदा पाणिम् अवस्थितम् ।
मृदु पूर्वम् महातेजाः परुषम् वाक्यम् अब्रवीत् ॥३-२९-१॥

गज अश्व रथ संबाधे बले महति तिष्ठता ।
कृतम् सुदारुणम् कर्म सर्व लोक जुगुप्सितम् ॥३-२९-२॥

उद्वेजनीयो भूतानाम् नृशंसः पाप कर्मकृत् ।
त्रयाणाम् अपि लोकानाम् ईश्वरो अपि न तिष्ठति ॥३-२९-३॥

कर्म लोक विरुद्धम् तु कुर्वाणम् क्षणदा चर ।
तीक्ष्णम् सर्व जनो हन्ति सर्पम् दुष्टम् इव आगतम् ॥३-२९-४॥

लोभात् पापानि कुर्वाणः कामात् वा यो न बुध्यते ।
हृष्टः पश्यति तस्य अन्तम् ब्राह्मणी करकात् इव ॥३-२९-५॥

वसतो दण्डकारण्ये तापसान् धर्म चारिणः ।
किम् नु हत्वा महाभागान् फलम् प्राप्स्यसि राक्षस ॥३-२९-६॥

न चिरम् पाप कर्माणः क्रूरा लोक जुगुप्सिताः ।
ऐश्वर्यम् प्राप्य तिष्ठन्ति शीर्ण मूला इव द्रुमाः ॥३-२९-७॥

अवश्यम् लभते कर्ता फलम् पापस्य कर्मणः ।
घोरम् पर्यागते काले द्रुमः पुष्पम् इव आर्तवम् ॥३-२९-८॥

न चिरात् प्राप्यते लोके पापानाम् कर्मणाम् फलम् ।
स विषाणाम् इव अन्नानाम् भुक्तानाम् क्षणदाचर ॥३-२९-९॥

पापम् आचरताम् घोरम् लोकस्य अप्रियम् इच्छताम् ।
अहम् आसादितो राज्ञा प्राणान् हन्तुम् निशाचर ॥३-२९-१०॥

अद्य भित्वा मया मुक्ताः शराः कांचन भूषणाः ।
विदार्य अतिपतिष्यन्ति वल्मीकम् इव पन्नगाः ॥३-२९-११॥

ये त्वया दण्डकारण्ये भक्षिता धर्म चारिणः ।
तान् अद्य निहतः संख्ये स सैन्यो अनुगमिष्यसि ॥३-२९-१२॥

अद्य त्वाम् निहतम् बाणैः पश्यन्तु परमर्षयः ।
निरयस्थम् विमानस्था ये त्वया निहता पुरा ॥३-२९-१३॥

प्रहरस्व यथा कामम् कुरु यत्नम् कुलाधम ।
अद्य ते पातयिष्यामि शिरः ताल फलम् यथा ॥३-२९-१४॥

एवम् उक्तः तु रामेण क्रुद्धः संरक्त लोचनः ।
प्रति उवाच ततो रामम् प्रहसन् क्रोध मूर्चितः ॥३-२९-१५॥

प्राकृतान् राक्षसान् हत्वा युद्धे दशरथ आत्मज ।
आत्मना कथम् आत्मानम् अप्रशस्यम् प्रशम्ससि ॥३-२९-१६॥

विक्रान्ता बलवन्तो वा ये भवन्ति नरर्षभाः ।
कथयन्ति न ते किंचित् तेजसा स्वेन गर्विताः ॥३-२९-१७॥

प्राकृताः तु अकृत आत्मानो लोके क्षत्रिय पांसनाः ।
निरर्थकम् विकत्थन्ते यथा राम विकत्थसे ॥३-२९-१८॥

कुलम् व्यपदिशन् वीरः समरे को अभिधास्यति ।
मृत्यु काले हि संप्राप्ते स्वयम् अप्रस्तवे स्तवम् ॥३-२९-१९॥

सर्वथा तु लघुत्वम् ते कत्थनेन विदर्शितम् ।
सुवर्ण प्रतिरूपेण तप्तेन इव कुश अग्निना ॥३-२९-२०॥

न तु माम् इह तिष्ठंतम् पश्यसि त्वम् गदा धरम् ।
धराधरम् इव अकंप्यम् पर्वतम् धातुभिः चितम् ॥३-२९-२१॥

पर्याप्तो अहम् गदा पाणिर् हन्तुम् प्राणान् रणे तव ।
त्रयाणाम् अपि लोकानाम् पाश हस्त इव अंतकः ॥३-२९-२२॥

कामम् बहु अपि वक्तव्यम् त्वयि वक्ष्यामि न तु अहम् ।
अस्तम् प्राप्नोति सविता युद्ध विघ्नः ततो भवेत् ॥३-२९-२३॥

चतुर्दश सहस्राणि राक्षसानाम् हतानि ते ।
त्वत् विनाशात् करोमि अद्य तेषाम् अश्रु प्रमार्जनम् ॥३-२९-२४॥

इति उक्त्वा परम क्रुद्धः ताम् गदाम् परम अन्गदाम् ।
खरः चिक्षेप रामाय प्रदीप्ताम् अशनिम् यथा ॥३-२९-२५॥

खर बाहु प्रमुक्ता सा प्रदीप्ता महती गदा ।
भस्म वृक्षाम् च गुल्माम् च कृत्वा अगात् तत् समीपतः ॥३-२९-२६॥

ताम् आपतन्तीम् महतीम् मृत्यु पाश उपमाम् गदाम् ।
अंतरिक्ष गताम् रामः चिच्छेद बहुधा शरैः ॥३-२९-२७॥

सा विशीर्णा शरैः भिन्ना पपात धरणी तले ।
गदा मंत्र औषधि बलैर् व्याली इव विनिपातिता ॥३-२९-२८॥



इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अरण्यकाण्डे एकोनत्रिंशः सर्गः ॥३-२९॥

Page is sourced from
sa.wikisource.org रामायणम्/अरण्यकाण्डम्/सर्गः २९