महाभारतम्-08-कर्णपर्व-008

कर्णार्जुनाक्ष्यां व्यूहरचनापूर्वकं रणाय निर्याणम्।। 1 ।।

धृतराष्ट्र उवाच।	8-8-1x
सैनापत्यं तु सम्प्राप्य कर्णो वैकर्तनस्तदा। तथोक्तश्च स्वयं राज्ञा स्निग्धं भ्रातृसमं वचः।।	8-8-1a 8-8-1b
हितश्च प्रियकामश्च मम पुत्रस्य नित्यशः। अकरोत्किं महाप्राज्ञस्तन्ममाचक्ष्व स़ञ्जय।।	8-8-2a 8-8-2b
सञ्जय उवाच।	8-8-3x
कर्णस्य मतमाज्ञाय पुत्रास्ते भरतर्षभ। योगमाज्ञापयामासुर्नन्दितूर्यपुरःसरम्।।	8-8-3a 8-8-3b
महत्यपररात्रे च तव सैन्यस्य मारिष। योगो योग इति ह्याशु प्रादुरासीन्महास्वनः।।	8-8-4a 8-8-4b
कल्पतां नागमुख्यानां रथानां च वरुथिनाम्। सन्नह्यतां नराणां च वाजिनां च विशाम्पते।।	8-8-5a 8-8-5b
क्रोशतां चैव योधानां त्वरितानां परस्परम्‌। बभूव तुमुलः शब्दो दिवस्पृक्सुमहांस्ततः।।	8-8-6a 8-8-6b
ततः श्वेतपताकेन बलाकावर्णवाजिना। हेमपृष्ठेन धनुषा नागकक्षेण केतुना।।	8-8-7a 8-8-7b
तूणीरशतपूर्णेन सगदेन वरूथिना। शतघ्नीकिङ्किणीशक्तिशूलतोमरधारिणा।।	8-8-8a 8-8-8b
कार्मुकैरुपपन्नेन विमलादित्यवर्चसा। रथेनाभिपताकेन सुतपुत्रो ह्यदृश्यत।।	8-8-9a 8-8-9b
ध्मापयन्वारिजं राजन्हेमजालविभूषिन्तम्। विध्रुन्वानो महच्चापं कार्तस्वरविभूषितम्।।	8-8-10a 8-8-10b
दृष्ट्वा कर्णं महेष्वासं रथस्थं रथिनां वरम्। भानुमन्तमिवोद्यन्तं तमो घ्नन्तं दुरासदम्।।	8-8-11a 8-8-11b
न भीष्मव्यसनं केचिन्नापि द्रोणस्य मारिष। नान्येषां पुरुषव्याघ्र मेनिरे तत्र कौरवाः।।	8-8-12a 8-8-12b
ततस्तु त्वरयन्योधाञ्शङ्खशब्देन मारिष। कर्णो निष्कर्षयामास कौरवाणां महद्बलम्।।	8-8-13a 8-8-13b
व्यूहं व्यूह्य महेष्वासो मकरं शत्रुतापनः। प्रत्युद्ययौ तथा कर्णः पाण्डवान्विजिगीषया।।	8-8-14a 8-8-14b
मकरस्य तु तुण्डे वै कर्णो राजन्व्यवस्थितः। नेत्राभ्यां शकुनिः शूर उलूकश्च महारथः।।	8-8-15a 8-8-15b
द्रोणपुत्रस्तु शिरसि ग्रीवायां सर्वसोदराः। मध्येदुर्योधनो राजा बलेन महता वृतः।।	8-8-16a 8-8-16b
वामपादे तु राजेन्द्र कृतवर्मा व्यवस्थितः। नारायणबलैर्युक्तो गोपालैर्युद्धदुर्मदैः।।	8-8-17a 8-8-17b
पादे तु दक्षिणे राजन्गौतमः सत्यविक्रमः। त्रिगर्तैः सुमहेष्वासैर्दाक्षिणात्यैश्च संवृतः।।	8-8-18a 8-8-18b
अनुपादे तु यो वामस्तत्र शल्यो व्यवस्थितः। महत्या सेनया सार्धं मद्रदेशसमुत्थया।।	8-8-19a 8-8-19b
दक्षिणे तु महाराज सुषेणः सत्यसङ्गरः। वृतो रथमहस्रेण दन्तिनां च त्रिभिः शतैः।।	8-8-20a 8-8-20b
पुच्छे ह्यास्तां महावीर्यौ भ्रातरौ पार्थिवौ तदा। चित्रश्च चित्रसेनश्च महत्या सेनया वृतौ।।	8-8-21a 8-8-21b
तथा प्रयाते राजेन्द्र कर्णे नरवरोत्तमे। धनञ्जयमभिपेक्ष्य धर्मराजोऽब्रवीदिदम्।।	8-8-22a 8-8-22b
पश्य पार्थ यथा सेना धार्तराष्ट्रीह संयुगे। कर्णेन विहिता वीर गुप्ता वीरैर्महारथैः।।	8-8-23a 8-8-23b
हतवीरतमा ह्येषा धार्तराष्ट्री महाचमूः। फल्गुशेषा महाबाहो तृणैस्तुल्या मता मम।।	8-8-24a 8-8-24b
एको ह्यत्र महेष्वासः सूतपुत्रो विराजते। सदेवासुरगन्धर्वैः सकिन्नरमहोरगैः। चराचरैस्त्रिभिर्लोकैरजेयो यो महारथः।।	8-8-25a 8-8-25b 8-8-25c
तं हत्वाऽद्य महाबाहो विजयस्तव फल्गुन। उद्धृतश्च भवेच्छल्यो मम द्वादशवार्षिकः।।	8-8-26a 8-8-26b
एवं ज्ञात्वा महाबाहो व्यूहं व्यूह यथेच्छसि।।	8-8-27a
सञ्जय उवाच।	8-8-28x
भ्रातुरेतद्वचः श्रुत्वा पाण्डवः श्वेतवाहनः। अर्धचन्द्रेण व्यूहेन प्रत्यव्यूहत तां चमूम्।।	8-8-28a 8-8-28b
वामपार्श्वे तु तस्याथ भीमसेनो व्यवस्थितः। दक्षिणे च महेष्वासो धृष्टद्युम्नो व्यवस्थितः।।	8-1-29a 8-8-29b
मध्ये व्यूहस्य राजा तु पाण्डवश्च धनञ्जयः। नकुलः सहदेवश्च धर्मराजस्य पृष्ठतः।।	8-8-30a 8-8-30b
चक्ररक्षौ तु पाञ्चाल्यौ युधामन्यूत्तमौजसौ। पार्थं न जहतुर्युद्वे पाल्यमानौ किरीटिना।।	8-8-31a 8-8-31b
शेषां नृपतयो वीराः स्थिता व्यूहस्य दंशिताः। यथाभागं यथोत्साहं यथायत्नं च भारत।।	8-8-32a 8-8-32b
एवमेतन्महाव्यूहं व्यूह्य भारत पाण्डवाः। तावकाश्च महेष्वासा युद्धायैव मनो दधुः।।	8-8-33a 8-8-33b
दृष्ट्वा व्यूढां तव चमूं सूतपुत्रेण संयुगे। निहतान्पाण्डवान्मेने धार्तराष्ट्रः सबान्धवः।।	8-8-34a 8-8-34b
तथैव पाण्डवीं सेनां व्यूढां दृष्ट्वा युधिष्ठिरः। धार्तराष्ट्रान्हतान्मेने सकर्णान्वै जनाधिपः।।	8-8-35a 8-8-35b
ततः शङ्खाश्च भेर्यश्च पणवानकगोमुखाः। डिण्डिमाश्चाप्यहन्यन्त झर्झराश्च समन्ततः।।	8-8-36a 8-8-36b
सेनयोरुभयो राजन्प्रावाद्यन्त महास्वनाः। सिंहनादश्च सञ्जज्ञे शूराणां जयगृद्धिनाम्।।	8-8-37a 8-8-37b
हयहेषितशब्दाश्च वारणानां च बृंहिताः। रथनेमिस्वनाश्चोग्राः सम्बभूवुर्जनाधिप।।	8-8-38a 8-8-38b
न द्रोणव्यसनं कश्चिज्जानीते तत्र भारत। दृष्ट्वा कर्णं महेष्वासं मुखे व्यूहस्य दंशितम्।।	8-8-39a 8-8-39b
उभे सैन्ये महाराज प्रहृष्टनरसङ्कुले। योद्वुकामे स्थिते राजन्हन्तुमन्योन्यमोजसा।।	8-8-40a 8-8-40b
विजये जातसंरम्भे दृष्ट्वाऽन्योन्यं व्यवस्थिते। अनीकमध्ये राजेन्द्र चेरतुः कर्णपाण्डवौ।।	8-8-41a 8-8-41b
नृत्यन्त्याविव ते सेने समेयातां परस्परम्। तयोः पक्षप्रपक्षेभ्यो निर्ययुर्युद्वलिप्सवः।।	8-8-42a 8-8-42b
ततः प्रववृते युद्धं नरवारणवाजिनाम्। रथानां च महाराज अन्योन्यमभिनिघ्नताम्।।	8-8-43a 8-8-43b
।। इति श्रीमन्महाभारते कर्णपर्वणि षोडशदिवसयुद्धारम्भे अष्टमोऽध्यायः।। 8 ।।

8-8-3 नन्दितूर्यमानन्दवाद्यम्।। 8-8-5 कल्पतां सन्नह्यमाननाम्। वरूथिनां रथगुप्तिमताम्। सन्नह्यतां नराणां सन्नह्यमानानां गजादीनां च शब्दो बभूवेति द्वयोः सम्बन्धः।। 8-8-7 श्वेतेत्यादिविशेषणद्वयं रथेनेत्यस्य।। 8-8-9 अभिपताकेन वायोः प्रातिकूल्यादभिमुखपताकेन। एतत्पराजयसूचकम्।। 8-8-19 अनुपादे पादस्थानस्यापि प़श्चाद्भागे।। 8-8-20 दक्षिणे अनुपादे।। 8-8-27 व्यूह रचय।। 8-8-8 अष्टमोऽध्यायः।। Template:Footer

Page is sourced from

sa.wikisource.org महाभारतम्-08-कर्णपर्व-008