View source for स्कन्दपुराणम्/खण्डः १ (माहेश्वरखण्डः)/कौमारिकाखण्डः/अध्यायः २२

{{header
 | title      = [[../../../]]
 | author     = वेदव्यासः
 | translator = 
 | section    = अध्यायः २२
 | previous   = [[../अध्यायः २१|अध्यायः २१]]
 | next       = [[../अध्यायः २३|अध्यायः २३]]
 | notes      = 
}}
{{स्कन्दपुराणम्/माहेश्वरखण्डः/कौमारिकाखण्डः}}
<poem>
'''॥नारद उवाच॥	
एवं विप्रकृता देवा महेंद्रसहितास्तदा॥	
ययुः स्वायंभुवं दाम मर्करूपमुपाश्रिताः॥ २२.१ ॥	<br>
ततश्च विस्मितो ब्रह्मा प्राह तान्सुरपुंगवान्॥	
स्वरूपेणेह तिष्ठध्वं नात्र वस्तारकाद्भयम्॥ २२.२ ॥	<br>
ततो देवाः स्वरूपस्थाः प्रम्लानवदनांबुजाः॥	
तुष्टुवुः प्रणताः सर्वे पितरं पुत्रका यथा॥ २२.३ ॥	<br>
नमो जगत्प्रसूत्यै ते हेतवे पालकाय च॥	
संहर्त्रे च नमस्तुभ्यं तिस्रोऽवस्थास्तव प्रभो॥ २२.४ ॥	<br>
त्वमपः प्रथमं सृष्ट्वा तासु वीर्यमवासृजः॥	
तदण्डमभवद्धैमं यस्मिल्लोकाश्चराचराः॥ २२.५ ॥	<br>
वेदेष्वाहुर्विराड्‌रूपं त्वामेकरूपमीदृशम्॥	
पातालं पादमूलं च पार्ष्णिपादे रसातलम्॥ २२.६ ॥	<br>
महातलं चास्य गुल्फौ जंघे चापि तलातलम्॥	
सुतलं जानुनी चास्य ऊरू च वितलातले॥ २२.७ ॥	<br>
महीतलं च जघनं नाभिश्चास्य नभस्तलम्॥	
ज्योतिः पदमुरः स्थानं स्वर्लोको बाहुरुच्यते॥ २२.८ ॥	<br>
ग्रीवा महश्चवदनं जनलोकः प्रकीर्त्यते॥	
ललाटं च तपोलोकः शीर्ष सत्यमुदाहृतम्॥ २२.९ ॥	<br>
चन्द्रसूर्यौ च नयने दिशः श्रोत्रे नासिकाश्विनौ॥	
आत्मानं ब्रह्मरंध्रस्थमाहुस्त्वां वेदवादिनः॥ २२.१० ॥	<br>
एवं ये ते विराड्‌रूपं संस्मरंत उपासते॥	
जन्मबन्धविनिर्मुक्ता यांति त्वां परमं पदम्॥ २२.११ ॥	<br>
एवं स्थूलं प्राणिमध्यं च शूक्ष्मं भावेभावे भावितं त्वां गृणंति॥	
सर्वत्रस्थं त्वामतः प्राहुर्वेदास्तस्मै तुभ्यं पदम्ज इद्विधेम॥ २२.१२ ॥	<br>
एवं स्तुतो विरंचिस्तु कृपयाभिपरिप्लुतः॥	
जानन्नपि तदा प्राह तेषामाश्वासहेतवे॥ २२.१३ ॥	<br>
सर्वे भवन्तो दुःखार्ताः परिम्लानमुखांबुजाः॥	
भ्रष्टायुदास्तथाऽकस्माद्भ्रष्टा भरणवाससः॥ २२.१४ ॥	<br>
ममैवयं कृतिर्देवा भवतां यद्वडम्बना॥	
यद्वैराजशरीरे मे भवन्तो बाहुसंज्ञकाः॥ २२.१५ ॥	<br>
यद्यद्विभूतिमत्सत्त्वं धार्मिकं चोर्जितं महत्॥	
तत्रासीद्बाहुनाशो मे बाहुस्थाने च ते मम॥ २२.१६ ॥	<br>
तन्नूनं मम भग्नौ च बाहू तेन दुरात्मना॥	
येन चोपहृतं देवास्तन्ममाख्यातु मर्हथ॥ २२.१७ ॥	<br>
'''॥देवा ऊचुः॥	
योऽसौ वज्रांगतनयस्त्वया दत्तवरः प्रभो॥	
भृशं विप्रकृतास्तेन तत्त्वं जानासि तत्त्वतः॥ २२.१८ ॥	<br>
यत्तन्महीसमुद्रस्य तटं शार्विकतीर्थकम्॥	
तदाक्रम्य कृतं तेन मरुभूमिसमं प्रभोः॥ २२.१९ ॥	<br>
ऋद्धयः सर्वदेवानां गृहीतास्तेन सर्वतः॥	
महाभूतस्वरूपेण स एव च जगत्पतिः॥ २२.२० ॥	<br>
चंद्रसूर्यौ ग्रहास्तारा यच्चान्यद्देवपक्षतः॥	
तच्च सर्वं निराकृत्य स्थापितो दैत्यपक्षकः॥ २२.२१ ॥	<br>
वयं च विधृता स्तेन बहूपहसितास्तथा॥	
प्रसादान्मुक्ताश्च कथंचिदिव कष्टतः॥ २२.२२ ॥	<br>
तद्वयं शरणं प्राप्ताः पीडिताः क्षुत्तृषार्दिताः॥	
धर्मरक्षा कराश्चेति संचिंत्य त्रातुमर्हसि॥ २२.२३ ॥	<br>
इत्युक्तः स्वात्मभूर्देवः सुरैर्दैत्यविचेष्टितम्॥	
सुरानुवाच भगवानतः संचिंत्य तत्त्वतः॥ २२.२४ ॥	<br>
अवध्यस्तारको दैत्यः सर्वैरपि सुरासुरैः॥	
यस्य वध्यश्च नाद्यापि स जातो भगवान्पुनः॥ २२.२५ ॥	<br>
मया च वरदानेन च्छन्दयित्वा निवारितः॥ २२.२६ ॥	<br>
तपसा स हिदीप्तोऽभूत्त्रैलोक्यदहनात्मकः॥	
स च वव्रे वधं दैत्यः शिशतः सप्तवासरात्॥ २२.२७ ॥	<br>
स च सप्तदिनो बालः शंकराद्यो भविष्यति॥	
तारकस्य च वीरस्य वधकर्ता भविष्यति॥ २२.२८ ॥	<br>
सतीनामा तु या देवी विनष्टा दक्षहेलया॥	
सा भविष्यति कल्याणी हिमाचलशरीरजा॥ २२.२९ ॥	<br>
शंकरस्य च तस्याश्च यत्नः कार्यः समागमे॥	
अहमप्यस्य कार्यस्य शेषं कर्ता न संशयः॥ २२.३० ॥	<br>
इत्युक्तास्त्रिदशास्तेन साक्षात्कलयोनिना॥	
जग्मुर्मेरुं प्रणम्येशं मर्करूपेण संवृताः॥ २२.३१ ॥	<br>
ततो गतेषु देवेषु ब्रह्मा लोकपितामहः॥	
निशां सस्मार भगवान्स्वां तनुं पूर्वसंभवाम्॥ २२.३२ ॥	<br>
ततो भगवती रात्रिरुपतस्थे पितामहम्॥	
तां विविक्ते समालोक्य तथोवाच विभावरीम्॥ २२.३३ ॥	<br>
विभावरि महाकार्यं विबुधानामुपस्थितम्॥	
तत्कर्तव्यं त्वया देवि श्रृणु कार्यस्य निश्चयम्॥ २२.३४ ॥	<br>
तारकोनाम दैत्येंद्रः सुरकेतुरनिर्ज्जितः॥	
तस्याभावाय भगवाञ्जनयिष्यति यं शिवः॥ २२.३५ ॥	<br>
सुतः स भविता तस्य तारकस्यांतकारकः॥	
अहं त्वादौ यदा जातस्तदापश्यं पुरःस्थितम्॥ २२.३६ ॥	<br>
अर्धनारीश्वरं देवं व्याप्य विश्वमवस्थितम्॥	
दृष्ट्वा तमब्रुवं देवं भजस्वेति च भक्तितः॥ २२.३७ ॥	<br>
ततो नारी पृथग्जाता पुरुषश्च तथा पृथक्॥	
तस्याश्चैवांशजाः सर्वाः स्त्रियस्त्रिभुवने स्मृताः॥ २२.३८ ॥	<br>
एकादश च रुद्राश्च पुरुषास्तस्य चांशजाः॥	
तां नारीमहामालोक्य पुत्रं दक्षमथा ब्रवम्॥ २२.३९ ॥	<br>
भजस्व पुत्रीं जगती ममापि च तवापि च॥	
पुंदुःखनकात्त्रात्री पुत्री ते भाविनी त्वियम्॥ २२.४० ॥	<br>
एवमुक्तो मया दक्षः पुत्रीत्वे परि कल्पिताम्॥	
रुद्राय दत्तवान्भक्त्या नाम दत्त्वा सतीति यत्॥ २२.४१ ॥	<br>
ततः काले चँ कस्मिंश्चिदवमेने च तां पिता॥	
मुमूर्षुः पापसंकल्पो दुरात्मा कुलकज्जलः॥ २२.४२ ॥	<br>
ये रुद्रं नैव मन्यंते ते स्फुटं कुलकज्जलाः॥	
पिशाचास्ते दुरात्मानो भवंति ब्रह्मराक्षसाः॥ २२.४३ ॥	<br>
अवमानेन तस्यापि यथा देवी जहौ तनुम्॥	
यथा यज्ञः स च ध्वस्तो भवेन विदितं हि ते'॥ २२.४४ ॥	<br>
अधुना हिमशैलस्य भवित्री दुहिता च सा॥	
महेश्वरं पतिं सा च पुनः प्राप्स्यति निश्चितम्॥ २२.४५ ॥	<br>
तदिदं च त्वया कार्यं मेनागर्भे प्रविश्य च॥	
तस्याश्छविं कुरु कृष्णां यथा काली भवेत्तु सा॥ २२.४६ ॥	<br>
यदा रुद्रोपहसिता तपस्तप्स्यति सा महत्॥	
समाप्तनियमा देवी यदा चोग्रा भविष्यति॥ २२.४७ ॥	<br>
स्वयमेव यदा रूपं सुगौरं प्रतिपत्स्यते॥	
विरहेण हरश्चास्या मत्वा शून्यं जगत्त्रयम्॥ २२.४८ ॥	<br>
तस्यैव हिमशैलस्य कंदरे सिद्धसेविते॥	
प्रतीक्षमाणस्तां देवीमुग्रं संतप्स्यते तपः॥ २२.४९ ॥	<br>
तयोः सुतप्ततपसोर्भविता यो महान्सुतः॥	
भविष्यति स दैत्यस्य तारकस्य निवारकः॥ २२.५० ॥	<br>
तपसो हि विना नास्ति सिद्धिः कुत्रापि शोभने॥	
सर्वासां कर्मसिद्धीनां मूलं हि तप उच्यते॥ २२.५१ ॥	<br>
त्वयापि दानवो देवि देहनिर्गतया तदा॥	
चंडमुंडपुरोगाश्च हंतव्या लोकदुर्जयाः॥ २२.५२ ॥	<br>
यस्माच्चंडं च मुंडं च त्वं देवि निहनिष्यसि॥	
चामुंडेति ततो लोके ख्याता देवि भविष्यसि॥ २२.५३ ॥	<br>
ततस्त्वां वरदे देवी लोकः संपूजयिष्यति॥	
भेदेर्बहुविधाकारैः सर्वगां कामसाधनीम्॥ २२.५४ ॥	
ॐकारवक्त्रां गायत्रीं त्वामर्चंति द्विजोत्तमाः॥	
ऊर्जितां बलदां पापि राजानः सुमहाबलाः॥ २२.५५ ॥	<br>
वैश्याश्च भूतिमित्येव शिवां शूद्रास्तथा शुभे॥	
क्षांतिर्मुनीनामक्षोभ्या दया नियमिनामपि॥ २२.५६ ॥	<br>
त्वं महोपाय सन्दोहा नीतिर्नयविसर्पिणाम्॥	
परिस्थितिस्त्वमर्थानां त्वमहो प्राणिका मता॥ २२.५७ ॥	<br>
त्वं युक्तिः सर्वभूतानां त्वं गतिः सर्वदेहिनाम्॥	
रतिस्त्वं रतिचित्तानां प्रीतिस्त्वं हृद्यदर्शिनाम्॥ २२.५८ ॥	<br>
त्वं कांतिः शुभरूपाणां त्वं शांति शुभकर्मिणाम्॥	
त्वं भ्रांतिर्मूढचित्तानां त्वं फलं क्रतुयाजिनाम्॥ २२.५९ ॥	<br>
जलधीनां महावेला त्वं च लीला विलासिनाम्॥	
संभूतिस्त्वं पदार्थानां स्थितिस्त्वं लोकपालिनी॥ २२.६० ॥	<br>
त्वं कालरात्रिर्निःशेष भुवनावलिनाशिनी॥	
प्रियकंठग्रहानन्ददायिनी त्वं विभावरी॥ २२.६१ ॥	<br>
प्रसीद प्रणतानस्मान्सौम्यदृष्ट्या विलोकय॥ २२.६२ ॥	<br>
इति स्तुवंतो ये देवि पूजयिष्यंति त्वां शुभे॥	
ते सर्वकामानाप्स्यंति नियता नात्र संशयः॥ २२.६३ ॥	<br>
इत्युक्ता तु निशादेवी तथेत्युक्त्वा कृताञ्जलिः॥	
जगाम त्वरिता पूर्वं गृहं हिमगिरेर्महत्॥ २२.६४ ॥	<br>
तत्राऽऽसीनां महाहर्म्ये रत्नभित्तिसमाश्रये॥	
ददर्श मेनामापांडुच्छविवक्त्रसरोरुहाम्॥ २२.६५ ॥	<br>
किंचिच्छयाममुखोदग्रस्तनभागावनामिताम्॥	
महौषधिगणबद्धमंत्रराजनिषेविताम्॥ २२.६६ ॥	<br>
ततः किंचित्प्रमिलिते मेनानेत्रांबुजद्वये॥	
आविवेशमुखं रात्रिर्ब्रह्मणो वचनात्तदा॥ २२.६७ ॥	<br>
जन्मदाया जगन्मातुः क्रमेण जठरांतरम्॥	
अरंजयच्छविं देव्या गुहमातुर्विभावरी॥ २२.६८ ॥	<br>
ततो जगन्मं गलदा मेना हिमगिरेः प्रिया॥	
ब्राह्मे मुहूर्ते सुभगे प्रासूयत शुभाननाम्॥ २२.६९ ॥	<br>
तस्यां तु जायमानायां जंतवः स्थाणुजंगमाः॥	
अभवन्सुखिनः सर्वे सर्वलोकनिवासिनः॥ २२.७० ॥	<br>
अभवत्क्रूरसत्त्वानां चेतः शांतं च देहिनाम्॥	
ज्योतिषामपि तेजस्त्वमभवत्सुतरां तदा॥ २२.७१ ॥	<br>
वनाश्रिताश्चौषधयः स्वादवंति फलानि च॥	
गंधवंति च माल्यानि विमलं च नभोऽभवत्॥ २२.७२ ॥	<br>
मारुतश्च सुखस्पर्शो दिशश्च सुमनोहराः॥	
विस्मृता नि च शास्त्राणि प्रादुर्भावं प्रपेदिरे॥ २२.७३ ॥	<br>
प्रभावस्तीर्थमुख्यानां तदा पुण्यतमोऽभवत्॥	
सत्ये धर्मे चाध्ययने यज्ञे दाने तपस्यपि॥ २२.७४ ॥	<br>
सर्वेषामभवच्छ्रद्धा जन्मकाले गुहारणेः॥	
अंतरिक्षेमराश्चापि प्रहर्षोत्फुल्ललोचनाः॥ २२.७५ ॥	<br>
हरिब्रह्ममहेंद्रार्कवायुवह्निपुरोगमाः॥	
पुष्पवृष्टिं प्रमुमुचुस्तस्मिन्मेनागृहे शुभे॥ २२.७६ ॥	<br>
मेरुप्रभृतयश्चापि मूर्तिमंतो महानगाः॥	
तस्मिन्महोत्सवे प्राप्ता वीरकांस्योपशोभिताः॥ २२.७७ ॥	<br>
सागराः सरितश्चैव समाजग्मुश्च सर्वशः॥ २२.७८ ॥	<br>
हिमशैलोऽभवल्लोके तदा सर्वैश्चराचरैः॥	
सेव्यश्चाप्यभिगम्यश्च पूजनीयश्च भारत॥ २२.७९ ॥	<br>
अनुभूयोत्सवं ते च जग्मुः स्वानालयांस्तदा॥ २२.८० ॥	<br>
इति श्रीस्कांदे महापुराण एकाशीतिसाहस्र्यां संहितायां प्रथमे माहेश्वरखण्डे कौमारिकाखंडे कुमारेश माहात्म्ये पार्वतीजन्मवर्णनंनाम द्वाविंशोऽध्यायः॥ २२ ॥ छ ॥	<br>
</poem>

[[वर्गः:कौमारिकाखण्डः]]

===Page is sourced from===

[https://www.sannyas.wiki/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%AE%E0%A5%8D/%E0%A4%96%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%83%20%E0%A5%A7%20%28%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%96%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%83%29/%E0%A4%95%E0%A5%8C%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%96%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%83/%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%83%20%E0%A5%A8%E0%A5%A8 sa.wikisource.org स्कन्दपुराणम्/खण्डः १ (माहेश्वरखण्डः)/कौमारिकाखण्डः/अध्यायः २२]